Οι δυσκολίες σίτισης και κατάποσης (γνωστές και ως δυσφαγία) συμπεριλαμβάνουν δυσκολίες σε κάθε βήμα της διαδικασίας σίτισης. Από την εισαγωγή στερεών και υγρών από το στόμα μέχρι την είσοδό τους στο στομάχι και στα έντερα. Μια διαταραχή σίτισης ή κατάποσης συμπεριλαμβάνει αναπτυξιακά άτυπες συμπεριφορές απέναντι στις τροφές και τα υγρά, για παράδειγμα: να μην αποδέχεται το παιδί κατάλληλες για την ηλικία του τροφές και υγρά, να μην είναι σε θέση να χρησιμοποιεί κατάλληλες για την ηλικία του συσκευές (πιρούνι, κουτάλι κλπ) και σκεύη ή να μη μπορεί να φάει μόνο του. Ένα παιδί με δυσφαγία μπορεί να αρνείται το φαγητό, να δέχεται μόνο περιορισμένη ποικιλία ή ποσότητα τροφών και υγρών ή να επιδεικνύει κατά τη διάρκεια του γεύματος ανάρμοστη σε σχέση με την ηλικία του συμπεριφορά.

  Είναι γνωστό ότι το 25%-45% των τυπικά αναπτυσσομένων παιδιών εμφανίζουν προβλήματα σίτισης και κατάποσης. Η συχνότητα εμφάνισής της στα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές είναι 30%-80%. Σημαντικά προβλήματα σίτισης έχουν αναφερθεί σ’ ένα ποσοστό της τάξεως του 3%-10% των παιδιών με σωματικές αναπηρίες (26%-90%) ασθένειες και προωρότητα (10%-49%). Η αύξηση της παιδιατρικής δυσφαγίας οφείλεται στη βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης των παιδιών που γεννιούνται πρόωρα με χαμηλό βάρος γέννησης και περίπλοκες ιατρικές καταστάσεις.

Τα αίτια που προκαλούν τις διαταραχές σίτισης/ κατάποσης μπορεί να είναι

  • Νευρολογικά αίτια (εγκεφαλική παράλυση, νοητική στέρηση, όγκοι, εγκεφαλοπάθειες)
  • Αναπτυξιακοί παράγοντες (αισθητηριακή ανάπτυξη , συντονισμός των κινήσεων)
  • Ανατομικά προβλήματα (ουλές στη γλώσσα ή στο φαρυγγικό τοίχωμα, σχιστίες)

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσφαγίας?

Τα συμπτώματα της δυσφαγίας διαφέρουν ανάλογα με το στάδιο που υφίσταται η διαταραχή και μπορεί να είναι

  • δυσκολίες μάσησης
  • δυσκολίες στην έναρξη της κατάποσης
  • υπερβολική σιελόρροια ή διαφυγή τροφών/υγρών από τα χείλη
  • βήχας ή τάση εμετού κατά το γεύμα
  • πνιγμός
  • επανειλημμένη πνευμονία ή λοιμώξεις του αναπνευστικού

Στα παιδιά οι διαταραχές κατάποσης εμφανίζονται με συμπτώματα όπως:

  • δυσκολία στον μητρικό θηλασμό ή θηλασμό με μπιμπερό
  • εκροή των τροφών ή των υγρών από τη μύτη ή και το στόμα
  • βήχα ή πνιγμό κατά την διάρκεια της σίτισης
  • μεγάλα σε διάρκεια γεύματα που συνήθως συνοδεύονται από εκνευρισμό ή άρνηση τροφής
  • συχνές παλινδρομήσεις, αναρροές και εμετούς
  • δυσκολία μάσησης
  • υγρή φωνή και υγρό κλάμα
  • απώλεια βάρους ή αφυδάτωση λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης τροφής

Παράλληλα με τις συνέπειες που επιφέρει η διαταραχή στην υγεία του ασθενή, πρέπει να ληφθεί υπ όψιν η ψυχοκοινωνική επίπτωση στην καθημερινότητά του.

 Αξιολόγηση και θεραπεία διαταραχών κατάποσης

Η αξιολόγηση της δυσφαγίας από τον ειδικό λογοπαθολόγο γίνεται  αρχικά με την λήψη λεπτομερούς ιστορικού συμπτωμάτων και ιατρικού ιστορικού. Κατόπιν πραγματοποιείται εξέταση της δύναμης και της κίνησης των μυών που συμμετέχουν στην κατάποση, όπως τα χείλη, η γλώσσα, οι μύες της σιαγόνας και η υπερώα, καθώς και δοκιμασίες για την αξιολόγηση των προβλημάτων κατάποσης που αφορούν στο στόμα και τον φάρυγγα.

Κατά την θεραπεία των διαταραχών κατάποσης ο ειδικός παθολόγος λόγου και ομιλίας, διαμορφώνει εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας για τον εκάστοτε ασθενή . Ο ειδικός, ανάλογα με το αίτιο, τα συμπτώματα και το είδος του προβλήματος κατάποσης, μπορεί να προτείνει

  • Εκπαιδευτικές ασκήσεις/στρατηγικές πχ αλλαγές στάσης σώματος και κεφαλής ή πολλαπλές καταπόσεις ή άλλου είδους χειρισμούς κατάποσης
  • Ασκήσεις ενδυνάμωσης και βελτίωσης του συντονισμού των μυών του προσώπου και της κατάποσης π.χ. ασκήσεις αντίστασης ή εύρους κινήσεων των αρθρωτών, συγκράτησης γλώσσας, προσποίησης γαργάρας ή χασμουρητού.
  • Ασκήσεις διέγερσης της αισθητικότητας
  • Συγκεκριμένες μορφές τροφών και υγρών που καταπίνονται ευκολότερα και ασφαλέστερα

Η έγκαιρη αξιολόγηση, θεραπεία και συμβουλευτική των ατόμων με δυσφαγία απαιτούν εξειδικευμένη γνώση, εμπειρία και συνεργασία με τις ειδικότητες της διεπιστημονικής ομάδας.  Ένας εξειδικευμένος λογοθεραπευτής μπορεί να εκπαιδεύσει τον ασθενή σε ειδικές ασκήσεις με στόχο την πιο ασφαλή και αποτελεσματική σίτιση/κατάποση.  Σε μερικές περιπτώσεις, απαιτείται η παραπομπή σε ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις που απεικονίζουν τον μηχανισμό κατάποσης.
Για οποιαδήποτε απορία πάνω στο θέμα της Δυσφαγίας και των Διαταραχών Κατάποσης, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 211 715 6768 / 6972 106 306, ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΑΖΑΡΗ